Procedura
podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego oraz zasady dostępu dzieci do Internetu  i korzystania z telefonów komórkowych

§ 1
Definicje.

Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje, że krzywdzeniem jest każde zamierzone
i niezamierzone działanie lub zaniechanie działania jednostki, instytucji lub społeczeństwa jako całości i każdy rezultat takiego działania lub bezczynności, które naruszają równe prawa  i swobody dzieci i/lub zakłócają ich optymalny rozwój. Wyróżnić można cztery formy krzywdzenia osoby małoletniej:

1. Przemoc psychiczną;
2. Przemoc fizyczną;
3. Zaniedbywanie;
4. Wykorzystywanie seksualne małoletniego.

Wykorzystywanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody, i/lub na którą nie jest odpowiednio dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób,  i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzystaniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy (za: Interwencja prawna na rzecz dziecka krzywdzonego. Informator dla profesjonalistów. Paulina Masłowska, Justyna Podlewska. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę).

§ 2
Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletniego.

Wśród przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletniego wyróżnić można przestępstwa wskazane    w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2024 r., poz. 17 ze zm.) w następujących regulacjach:

• Art.  197.    [Zgwałcenie i wymuszenie czynności seksualnej];
• Art.  198.    [Seksualne wykorzystanie niepoczytalności lub bezradności]
• Art.  199.    [Seksualne wykorzystanie stosunku zależności lub krytycznego położenia]
• Art.  200.    [Seksualne wykorzystanie małoletniego]
• Art.  200a.  [Elektroniczna korupcja seksualna małoletniego]
• Art.  200b.  [Propagowanie pedofilii]
• Art. 202.     [Publiczne prezentowanie treści pornograficznych]
• Art.  203.    [Zmuszenie do uprawiania prostytucji]
• Art.  204.  §  3.  [Stręczycielstwo, sutenerstwo i kuplerstwo]

Zgodnie z art. 304 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego
(Dz. U. z 2024 r., poz. 37) instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

§ 3
Ważne sygnały.

Pracownicy placówki zwracają szczególną uwagę na występowanie w zachowaniu małoletniego sygnałów świadczących o krzywdzeniu, w szczególności o możliwości popełnienia przestępstwa wskazanego w § 2. Uwagę pracownika powinny zwrócić przykładowo następujące zachowania:

• Dziecko ma widoczne obrażenia ciała (siniaki, poparzenia, ugryzienia, złamania kości itp.), których pochodzenie trudno jest wyjaśnić;
• Podawane przez dziecko wyjaśnienia dotyczące obrażeń wydają się niewiarygodne, niemożliwe, niespójne itp. Dziecko często je zmienia;
• Pojawia się niechęć przed udziałem w zajęciach uwzględniających ćwiczenia fizyczne;
• Dziecko nadmiernie zakrywa ciało, niestosownie do sytuacji i pogody;
• Dziecko wyraźnie okazuje strach, obawę, kiedy podchodzi do niego osoba dorosła;
• Dziecko boi się rodzica lub opiekuna;
• Dziecko boi się powrotu do domu;
• Dziecko jest bierne, wycofane, uległe, przestraszone;
• Dziecko cierpi na powtarzające się dolegliwości somatyczne: bóle brzucha, głowy, mdłości itp.;
• Dziecko moczy się bez powodu lub w konkretnych sytuacjach czy też na widok określonych osób;
• Nastąpiła nagła i wyraźna zmiana zachowania dziecka.

§ 4
Procedury postępowania.

1. W przypadku uzyskania informacji o krzywdzeniu małoletniego lub podejrzenia krzywdzenia małoletniego, pracownik ma obowiązek:
   1. jeżeli wystąpiło poważne uszkodzenie ciała wezwać odpowiednie służby (policja, pogotowie ratunkowe), dzwoniąc pod numer 112 lub 997 lub skonsultować się z pielęgniarką, jeżeli uszkodzenie nie wymaga natychmiastowej interwencji pogotowia;
   2. poinformować o zdarzeniu lub swoich podejrzeniach co do krzywdzenia małoletniego w pierwszej kolejności Kierownika w Placówki Wsparcia Dziennego a następnie Kierownika MOPS;
   3. sporządzić notatkę służbową opisującą zdarzenie, w szczególności przyczynę wystąpienia podejrzenia o krzywdzeniu małoletniego.
2. Powiadamiając Kierownika MOPS o podejrzeniu krzywdzenia małoletniego pracownik:
   1. przedstawia formy i okoliczności krzywdzenia, które udało mu się ustalić lub których wystąpienie podejrzewa;
   2. informuje o zachowaniach i wypowiedziach dziecka wskazujących na doświadczanie krzywdzenia;
3. W przypadku, gdy zachodzi podejrzenie popełnienia wobec małoletniego jednego
   z przestępstw wskazanych w § 2:
   1. Kierownik MOPS składa zawiadomienie na policję lub do prokuratury, realizując obowiązek wynikający z art. 304 § 2 ustawy    z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2022 r., poz. 1375 ze zm.);
   2. Kierownik Placówki Wsparcia Dziennego podejmuje niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa, o ile miało ono miejsce na terenie placówki.
4. Kierownik MOPS składa zawiadomienie na Policję lub do Prokuratury korzystając z wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do niniejszej procedury.

§ 5
Krzywdzenie w środowisku domowym.

1. W przypadku powzięcia przez członka personelu podejrzenia, iż popełniono przestępstwo na szkodę dziecka (np. wykorzystanie seksualne, znęcanie się nad dzieckiem), zostaje wszczęta procedura Niebieskiej Karty przez osobę uprawnioną, o której mowa w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy domowej, która powzięła informację (tylko w przypadku gdy sprawca jest osobą pełnoletnią);

2. Doszło do innej formy krzywdzenia, niebędącej przestępstwem, takiej jak np. krzyk, kary fizyczne, poniżanie:

2.1. Do Zespołu Interdyscyplinarnego zostaje skierowane zgłoszenie w formie notatki służbowej,  zgodnie z procedurą NK w ciągu 3 dni zostaje powołana grupa diagnostyczno – pomocowa, która rozstrzyga czy zostaje wszczęta procedura NK. Jeśli grupa potwierdzi istnienie przemocy zostaje wszczęta procedura NK. Jeśli grupa diagnostyczno – pomocowa stwierdzi, iż  brak jest podstaw do wszczęcia procedury NK, odstępuje od dalszych działań na podstawie braku zasadności kontynuowania działań.  Sprawa zostaje  przekierowana do pracownika socjalnego a sytuacja rodziny zostaje omówiona oraz zostają podjęte stosowne działania (praca środowiskowa, zgłoszenie do Sądu Rodzinnego, wywiad środowiskowy  pod kątem przydzielenia rodzinie asystenta rodziny itp.);

2.2.    Doszło do zaniedbania potrzeb życiowych dziecka (np. związanych z żywieniem, higieną czy zdrowiem). Pracownik, który stwierdza powyższe sporządza notatkę służbową,  sprawa zostaje przekierowana do pracownika socjalnego celem omówienia sytuacji rodziny oraz podjęcia stosownych działań (praca środowiskowa, praca asystenta rodziny, zgłoszenie do Sądu Rodzinnego).

§ 6
Krzywdzenie na terenie Placówki Wsparcia Dziennego.

1. W przypadku gdy zgłoszono krzywdzenie dziecka przez członka personelu świetlicy, wówczas osoba ta zostaje odsunięta od wszelkich form kontaktu z dziećmi (nie tylko dzieckiem pokrzywdzonym) do czasu wyjaśnienia sprawy. O zaistniałej sytuacji każdorazowo informowany jest opiekun dziecka.
2. Jeżeli zgłoszono krzywdzenie ze strony personelu świetlicy, wówczas interwencja prowadzona jest przez bezpośredniego przełożonego pracownika po wcześniejszym poinformowaniu Kierownika MOPS. W ramach podjętych działań na miejsce może być wezwana Policja bądź o zajściu może być poinformowana Prokuratura.
3. Jeżeli zgłoszono krzywdzenie ze strony Kierownika Placówki Wsparcia Dziennego, wówczas interwencja prowadzona jest przez Kierownika MOPS. W ramach podjętych działań na miejsce może być wezwana Policja bądź o zajściu może być poinformowana Prokuratura.
4. Z przebiegu każdej interwencji sporządza się Kartę Interwencji (załącznik nr 2 do niniejszej procedury). Kartę załącza się do rejestru interwencji prowadzonego przez osobę wskazaną. 

§ 7
Krzywdzenie rówieśnicze.

1. W przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka przez inne dziecko przebywające na terenie Placówki Wsparcia Dziennego, gdy:
   1. krzywdzenie ma charakter jednorazowego sporu, jest incydentalne, niezamierzone, (takie jak np.: złośliwości, popchnięcie, obrażanie, przezywanie):

• należy przeprowadzić rozmowę z dzieckiem podejrzewanym o krzywdzenie, a także z dzieckiem poddawanym krzywdzeniu. Ponadto należy porozmawiać z innymi osobami mającymi wiedzę o zdarzeniu. Rozmowę przeprowadza wychowawca Placówki w miarę możliwości w obecności Psychologa. W trakcie rozmów należy dążyć do ustalenia przebiegu zdarzenia. Wspólnie  
  z dziećmi  należy opracować plan naprawczy osobny dla każdego dziecka, celem zmiany niepożądanych zachowań. Wychowawca, który przeprowadza rozmowę  odnotowuje zdarzenie wraz z  planem naprawczym w dokumentacji dziecka.
  1. krzywdzenie ma charakter przemocy fizycznej, seksualnej, psychicznej:

• należy przeprowadzić rozmowę z dzieckiem podejrzewanym o krzywdzenie oraz jego opiekunami, a także oddzielnie z dzieckiem krzywdzonym i jego opiekunami. Ponadto należy porozmawiać z innymi osobami mającymi wiedzę o zdarzeniu. Rozmowę przeprowadza wychowawca Placówki wraz z kierownikiem Placówki w miarę możliwości w obecności Psychologa. W trakcie rozmów należy dążyć do ustalenia przebiegu zdarzenia, a także wpływu zdarzenia na zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka krzywdzonego. Pracownik, który stwierdza powyższe sporządza notatkę służbową, sprawa zostaje przekierowana do pracownika socjalnego w ośrodku pomocy społecznej.  Sytuacja dzieci  zostaje omówiona oraz zostają podjęte stosowne działania, o których mowa w § 5. W sytuacjach tego wymagających łącznie z zastosowaniem kary relegowania dziecka krzywdzącego z Placówki Wsparcia Dziennego.

• Wspólnie z opiekunami dziecka krzywdzącego należy opracować plan naprawczy, celem zmiany niepożądanych zachowań (załącznik nr 3 do niniejszej procedury).
• Z opiekunami dziecka krzywdzonego należy opracować plan zapewnienia mu bezpieczeństwa, włączając w ten plan sposoby odizolowania go od źródeł zagrożenia (załącznik nr 3 do niniejszej procedury).
• W trakcie rozmów należy upewnić się, że dziecko podejrzewane o krzywdzenie innego dziecka samo nie jest krzywdzone przez opiekunów, innych dorosłych bądź inne dzieci. W przypadku potwierdzenia takiej okoliczności należy podjąć interwencję także w stosunku do tego dziecka.

1. W przypadku, gdy dziecko krzywdzące nie uczestniczy w działaniach prowadzonych w Placówce Wsparcia Dziennego należy porozmawiać z dzieckiem poddawanym krzywdzeniu, z innymi osobami mającymi wiedzę o zdarzeniu, a także z opiekunami dziecka krzywdzonego celem ustalenia przebiegu zdarzenia, a także wpływu zdarzenia na zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka. Kierownik Placówki Wsparcia Dziennego, w której doszło do zdarzenia organizuje spotkanie/a z opiekunami dziecka, którym przekazuje informacje o zdarzeniu oraz o potrzebie/możliwości skorzystania ze specjalistycznego wsparcia, w tym u innych organizacji lub służb oraz o sposobach reakcji na zdarzenie (możliwe poinformowanie sądu rodzinnego, poinformowanie szkoły, poinformowanie opiekunów dziecka krzywdzącego).
2. Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest dziecko w wieku od 13 do 17 lat, a jego zachowanie stanowi czyn karalny, należy ponadto poinformować właściwy miejscowo sąd rodzinny lub Policję poprzez pisemne zawiadomienie. Informacje taką przekazuje się poprzez Kierownika tut. MOPS.
3. Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest dziecko powyżej lat 17, a jego zachowanie stanowi przestępstwo, wówczas należy poinformować właściwą miejscowo jednostkę Policji lub Prokuraturę poprzez pisemne zawiadomienie. Informację taką przekazuje się poprzez Kierownika tut. MOPS.

§ 8
Zasady ochrony wizerunku dziecka.

1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej/Placówka Wsparcia Dziennego w Sławkowie zapewnia standardy ochrony danych osobowych dzieci zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
2. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej/Placówka Wsparcia Dziennego w Sławkowie, uznając prawo dziecka do prywatności i ochrony dóbr osobistych, zapewnia ochronę wizerunku dziecka.
3. Personelowi Ośrodka nie wolno umożliwiać przedstawicielom mediów oraz innych podmiotów utrwalania wizerunku dziecka (filmowanie, fotografowanie, nagrywanie głosu dziecka) na terenie Placówki Wsparcia Dziennego oraz w miejscach gdzie odbywają się zajęcia z dziećmi bez pisemnej zgody opiekuna dziecka.
4. W celu uzyskania zgody, o której mowa powyżej, personel świetlicy może skontaktować się z opiekunem dziecka w celu uzyskania zgody. Niedopuszczalne jest podanie przedstawicielowi mediów danych kontaktowych do opiekuna dziecka – bez wiedzy i zgody tego opiekuna.
5. Jeżeli wizerunek dziecka stanowi jedynie szczegół całości, takiej jak: zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza, zgoda opiekuna na utrwalanie wizerunku dziecka nie jest wymagana.
6. Upublicznienie przez członka personelu wizerunku dziecka uczęszczającego na zajęcia organizowane w Placówce Wsparcia Dziennego, utrwalonego w jakiejkolwiek formie   ( np.: fotografia, nagranie audio-wideo) wymaga pisemnej zgody opiekuna dziecka ( załącznik Nr 4 do Regulaminu Placówki Wsparcia Dziennego Świetlicy „Michałek”, załącznik Nr 3 do Regulaminu Dziecięco-Młodzieżowego Klubu Podwórkowy Michałek).

§ 11
Zasady dostępu dzieci do Internetu oraz korzystania z telefonów komórkowych.

1. Personel Placówki Wsparcia Dziennego, zapewniając dzieciom dostęp do Internetu, jest zobowiązany podejmować działania zabezpieczające dzieci przed dostępem do treści, które mogą stanowić zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju; w szczególności należy zainstalować i aktualizować oprogramowanie zabezpieczające (minimum raz w roku) do czego zobowiązana jest osoba  świadcząca usługi informatyczne na rzecz MOPS.

2.1.Na terenie Placówki Wsparcia dziennego dostęp dziecka do Internetu możliwy jest:

1) na odpowiednio zabezpieczonym komputerze przeznaczonym do korzystania przez dzieci;

      2)    na prywatnych telefonach komórkowych dzieci:

2.2. Uczestnik zajęć opiekuńczo - wychowawczych ma prawo korzystać z telefonu komórkowego oraz innych urządzeń elektronicznych zgodnie z ustalonymi poniżej zasadami:

1. Uczestnicy zajęć opiekuńczo - wychowawczych przynoszą na zajęcia opiekuńczo - wychowawcze telefony komórkowe oraz inny sprzęt elektroniczny na własną odpowiedzialność.
2. MOPS/ opiekun zajęć czy wychowawca nie ponosi odpowiedzialności za zaginięcie lub zniszczenie czy kradzież sprzętu przynoszonego przez uczestników zajęć opiekuńczo - wychowawczych.
3. Podczas realizacji zajęć opiekuńczo - wychowawczych zakazuje się małoletnim filmowania, fotografowania oraz utrwalania dźwięku. Nagrywanie dźwięku i obrazu za pomocą telefonu i innych urządzeń jest możliwe jedynie za zgodą osoby nagrywanej lub fotografowanej.
4. Niedopuszczalne jest nagrywanie/ fotografowanie sytuacji niezgodnych z powszechnie przyjętymi normami etycznymi i społecznymi oraz przesyłanie treści obrażających inne osoby.
5. W przypadku organizowania wycieczki uczestnicy zajęć opiekuńczo - wychowawczych korzystają z telefonu i/lub innych urządzeń elektronicznych wyłącznie w zakresie niewpływającym na organizację i przebieg tego przedsięwzięcia.
6. W przypadku naruszenia zasad, o których mowa powyżej, opiekun zajęć/ wychowawca sporządza notatkę, powiadamia o tym fakcie rodziców oraz bezpośredniego przełożonego. Jeśli zdarzenie ma charakter demoralizacji nieletniego Kierownik MOPS powiadamia sąd rodzinny, natomiast w przypadku popełnienia czynu karalnego zawiadamia organy ścigania.
7. Opiekun zajęć prowadzi działania profilaktyczne propagujące zasady bezpiecznego korzystania z sieci oraz uświadamiające zagrożenia płynące z użytkowania różnych technologii komunikacyjnych.

1. W przypadku dostępu realizowanego pod nadzorem członka personelu, osoba ta ma obowiązek informowania dzieci o zasadach bezpiecznego korzystania z Internetu. Członek personelu czuwa także nad bezpieczeństwem korzystania z Internetu przez dzieci podczas zajęć.

§ 12

1. Zleceniobiorca odpowiedzialny za wsparcie w zakresie informatycznym w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej zapewnia, aby sieć internetowa Placówki Wsparcia Dziennego była zabezpieczona przed niebezpiecznymi treściami, instalując i aktualizując odpowiednie, nowoczesne oprogramowanie.
2. Zleceniobiorca odpowiedzialny za wsparcie w zakresie informatycznym w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej,  sprawdza, czy na komputerze Placówki Wsparcia Dziennego podłączonego do Internetu nie znajdują się niebezpieczne treści. W przypadku znalezienia niebezpiecznych treści, zgłasza to Kierownikowi Placówki Wsparcia Dziennego, który stara się ustalić, kto korzystał z komputera w czasie ich wprowadzenia.
3. W przypadku ustalenia informacji o dziecku, które korzystało z komputera w czasie wprowadzenia niebezpiecznych treści Kierownik Placówki Wsparcia Dziennego powiadamia opiekunów dziecka o zdarzeniu.